Akcja ?Sprzątanie świata ? Polska? rozpocznie się po raz dwudziesty 20 września 2013 r. Jubileusz nastąpi w wyjątkowym momencie ? właśnie teraz wdrażane są zapisy znowelizowanej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Zmienia się rzeczywistość odpadowa.
Kiedy w 1994 r. Mira Stanisławska-Meysztowicz, założycielka i wieloletni prezes Fundacji Nasza Ziemia, „sprowadziła” akcję „Sprzątania świata” z Australii do Polski, sytuacja w dziedzinie odpadów wyglądała zupełnie inaczej. Nikt wtedy nie przypuszczał, że przyjdzie taki moment, kiedy zmieni się porządek prawny w gospodarce odpadami komunalnymi i pojawi się nadzieja na czyste lasy, pobocza dróg i tereny publiczne. Zanim nowy system, w którym to samorządy przejmą pełną odpowiedzialność za zagospodarowanie odpadów komunalnych, zacznie efektywnie działać, minie jeszcze trochę czasu, ale nadzieje są wielkie. W ciągu tych 20 lat w akcji „Sprzątanie świata” wzięły udział nie setki, nie dziesiątki, ale tysiące wolontariuszy. Uprzątnięto mnóstwo dzikich wysypisk, wysegregowano setki ton odpadów, zorganizowano niezliczone ilości akcji informacyjnych i edukacyjnych. W samym tylko 2012 r. w akcji uczestniczyło 151 847 osób, które złożyły sprawozdanie ze swych działań. Blisko 350 lokalnych grup, instytucji, organizacji pozarządowych zaplanowało sprzątanie w swoich regionach. Wysegregowano ponad 100 tys. kg odpadów, zlikwidowano co najmniej 1597 dzikich wysypisk, czyli trzykrotnie więcej niż w 2011 r. Ponadto przeprowadzono ponad 600 kampanii informacyjnych, a w ramach akcji zainicjowano ponad 1770 działań edukacyjnych, konkursów, happeningów, festiwali, przeglądów piosenki i poezji ekologicznej oraz akcji promocyjnych. A wszystko po to, aby świat był choć trochę czystszy
„Czysta Polska”
Tegoroczna akcja „Sprzątania świata” przebiegać będzie pod hasłem „Odkrywamy Czystą Polskę” i zyska formułę konkursową. Pierwszy temat związany z wydarzeniem to oszczędzanie zasobów i segregacja odpadów. Wszyscy wytwarzają odpady, jednak należy starać się to ograniczać, oszczędzając przy tym surowce naturalne. Poza tym powstałe odpady trzeba zagospodarowywać we właściwy sposób, czyli oddawać do recyklingu bądź do ponownego użycia. Kwestia ta nabiera w tym roku szczególnego znaczenia w związku ze zmianami w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach. Bez efektywnej selektywnej zbiórki odpadów, która wymaga zaangażowania społeczeństwa, gminy nie zdołają osiągnąć założonych w przepisach prawa polskiego i europejskiego poziomów recyklingu, odzysku i przygotowania do ponownego użycia. Niemożliwe okaże się też ograniczenie masy odpadów ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania.
Działania mające na celu popularyzację selektywnej zbiórki odpadów rozpoczną się 11 maja br. podczas obchodów „Dnia bez śmiecenia”, którego idea narodziła się w trakcie jednego ze spotkań „Europejskiego Ekoparlamentu Młodzieży”. W Polsce działania te koordynuje Organizacja Odzysku Rekopol. Tego dnia również Fundacja będzie zachęcać do edukowania na temat segregacji odpadów, a najciekawsze inicjatywy zostaną wyróżnione.
Równie ważne jest promowanie właściwego postępowania z zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. To odpady, które zagrażają środowisku w sposób szczególny, ze względu na obecność w nich niebezpiecznych substancji chemicznych, takich jak freon, rtęć czy ołów. Przy niezachowaniu należytej ostrożności mogą one być szkodliwe dla ludzkiego zdrowia oraz środowiska naturalnego. ZSEE to także cenne surowce, np. miedź, złoto bądź srebro, które po właściwej obróbce w zakładach przetwarzania nadają się do ponownego wykorzystania. Z jednego miliona telefonów pozyskuje się nawet 15 ton miedzi, a 90% elementów zużytej świetlówki można zużyć do produkcji nowej. Statystycznie Polak wytwarza ok. 6 kg zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego rocznie. Do profesjonalnych zakładów przetwarzania zużytych urządzeń trafia jednak tylko 1/3 tej masy. Badania opinii publicznej z 2010 r. (SMG/KRC) dowodzą, że blisko połowa Polaków wciąż wyrzuca na śmietnik tzw. małe AGD, a więc lokówki czy telefony komórkowe. Wciąż zbyt wiele elektroodpadów trafia do zmieszanych odpadów komunalnych i razem z nimi na składowiska. Dlatego również w tym roku Fundacja Nasza Ziemia będzie zachęcać uczestników akcji do wzięcia udziału w ich zbiórce.
W ramach „Odkrywania Czystej Polski” w trzeci weekend września Fundacja chciałaby zaprosić chętnych do lasu – do miejsca, w którym zaczęła się akcja „Sprzątanie świata”, a które dzięki jej uczestnikom wygląda dziś inaczej. Pragniemy zachęcić wszystkich do odszukania i sfotografowania w lasach miejsc uwolnionych od śmieci, dziś czystych i urokliwych. Można mieć nadzieję, że z nadesłanych zdjęć uda się stworzyć wspólny obraz, ukazujący już inną, trochę bardziej czystą Polskę.
Spotkanie w lesie może stać się również okazją do poznawania go na nowo i odkrywania jego tajemnic poprzez edukację w terenie. Można również zorganizować własne wydarzenie popularyzujące ochronę lokalnego środowiska. Najciekawsze inicjatywy zostaną wyróżnione.
To sprawa każdego z nas
Jubileusz akcji „Sprzątania świata” prowokuje do refleksji, czy było warto, po co ten wysiłek, czy rzeczywiście działania uczestników akcji zmieniły coś w Polsce, czy moje – nasze – działania mają jakikolwiek sens. W takich chwilach warto przypomnieć słowa Miry: Dla mnie ekologia ma bardzo osobisty, ludzki wymiar. Jest to sprawa powietrza, którym oddycham ja i moja rodzina (i nie tylko moja!); parku, do którego chodzimy na spacer; wody, którą pijemy. To sprawa życia każdego z nas. Bo każdy może mieć wpływ na jakoś życia i środowiska, w którym żyje. To kwestia codziennych wyborów, które mogą przynieść ulgę środowisku. Pamiętajmy też, że jest nas w samej Polsce blisko 40 mln, a nawet niewielkie zmiany mają kluczowe znaczenie! Niech kolejna akcja „Sprzątanie świata” stanie się pretekstem do tego, by każdego dnia odpowiedzialnie korzystać ze środowiska.
Małgorzata Izdebska, Fundacja Nasza Ziemia
