Jak edukować dla zrownoważonego rozwoju?

W komitecie naukowym znaleźli się prof. zw. dr hab. Danuta Cichy – Instytut Badań Edukacyjnych MEN, prof. dr hab. Joanna Pijanowska – Dziekan Wydziału Biologii UW, dr hab. Małgorzata Grodzińska–Jurczak – Instytut Nauk o Środowisku UJ, dr hab. Ligia Tuszyńska – Wydział Biologii UW i prof. dr hab. Anna Wiłkomirska – Wydział Pedagogiczny UW.

 

Natomiast komitet organizacyjny reprezentowali Magdalena Gerwel–Wronka, Ewa Kral, Robert Kęder, Karolina Archacka i Piotr Mazowiecki–Kocyk. Oficjalnego otwarcia dokonała prof. dr hab. Joanna Pijanowska, dziekan Wydziału Biologii. Moderatorami sesji plenarnej, która odbyła się pierwszego dnia konferencji byli Magdalena Gerwel-Wronka i Michał Wronka.

 

Wiodącym tematem sesji była edukacja dla zrównoważonego rozwoju, również w nawiązaniu do obecnie trwającej Dekady Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju, przedstawionej przez dr Annę Kalinowską z Uniwersyteckiego Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego.

 

Kwestię edukacji odniesiono także do Strategii Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju, którą zaprezentowała dr hab. Ligia Tuszyńska z Wydziału Biologii. W ramach tejże strategii formy edukacji podzielono na formalne oraz nieformalne. Ponadto jako jeden z celów Strategii dla Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju wymieniono objęcie permanentną edukacją wszystkich mieszkańców RP. Interesujące były zaprezentowane wyniki badań, które wskazały, że 80 proc. nauczycieli uważa, że ma wpływ na stan środowiska i najchętniej na zajęciach związanych z edukacją ekologiczną wybiera tematykę segregacji odpadów. Warte uwagi są też badania pokazujące, że 80 proc. respondentów uważa, iż władze lokalne powinny podejmować działania zw. z edukacją dla środowiska, jednak w ustawodawstwie brak aktów prawnych wskazujących, kto miałby wdrażać strategię Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju.

 

Głównym tematem pierwszej części sesji plenarnej była tzw. nowa podstawa programowa nauczania biologii, której założenia przedstawiła  dr Danuta Husek, reprezentująca Ministerstwo Edukacji. Natomiast komentarz do podstawy przygotowała dr Małgorzata Jagiełło z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie. Jedną ze zmian, jakie wprowadza nowa podstawa jest dążenie do okrojenia wiedzy encyklopedycznej na rzecz edukacji empirycznej w postaci eksperymentów i wycieczek.

 

Temat podstawy programowej został też podniesiony przez prof. dr hab. Katarzynę Potyrałę, która zaprezentowała konteksty dydaktyczne. Wśród kontekstów znalazł się m.in. przegląd podejść do programu nauczania oraz przedstawienie kontekstu społecznego wiedzy, który jest związany z powszechnym dostępem do wiedzy dzięki mediom oraz eksplozji informacji. Kwestia podstawy programowej wywołała burzliwą dyskusję pomiędzy teoretykami nauczania a osobami reprezentującymi instytucje wdrażające podstawę.

 

Zwieńczeniem pierwszego dnia obrad było szkolenie "Klimat dla dzieci", przeprowadzone przez Fundację na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju. Szkolenie było adresowane głównie do nauczycieli, a jego zakres obejmował symptomy globalnego ocieplenia, założenia protokołu z Kioto, praktyczne porady, jak oszczędzać Ziemie, a także wskazówki metodyczne, które mają wesprzeć nauczyciela w procesie kształcenia przyszłych ekoobywateli. Uczestnicy otrzymali pakiety edukacyjne "Pod kloszem" oraz certyfikaty.

 

Drugi dzień skoncentrowany był na sekcjach tematycznych. Ze względu na szeroki zakres tematyczny, podzielono obrady na dwie sekcje: pierwsza sekcja była moderowana przez mgr Ewę Kral i dotyczyła edukacji środowiskowej na etapie gimnazjalnym i licealnym. Natomiast druga sekcja koncentrowała się na poziomie świadomości studentów kierunków biologicznych, choć nie tylko. Interesujące spostrzeżenia zawierało m.in. wystąpienie dr Aliny Stankiewicz z Uniwersytetu w Białymstoku. Okazało się, że studenci są przekonani o potrzebie działań ekologicznych oraz są świadomi zagrożeń, jakim podlega środowisko, ale ich działania są jedynie deklaratywne. Pozostają bierni, choć znają i rozumieją ideę zrównoważonego rozwoju.

 

Przyczyny kryzysu idei zrównoważonego rozwoju nakreślił m.in. dr inż. Adama Kowalak, który cytując Skolimowskiego powtórzył, że kryzys idei zrównoważonego rozwoju jest kryzysem świadomości. Z kolei podniesienie stanu świadomości stanowi podstawę realizacji idei zrównoważonego rozwoju. Dr inż. Kowalak przedstawił też wyniki badań wykazujących efekty działań ekologicznych. Wnioski ogniskowały się na wprowadzeniu przedmiotu edukacja ekologiczna na studiach wyższych, gdyż w efekcie wprowadzenia takiego przedmiotu świadomość ekologiczna oraz znajomość pojęć edukacji ekologicznej znacznie się podnosi. Piękny był wniosek końcowy wystąpienia: "Edukacja jest początkiem drogi do idei zrównoważonego rozwoju".

 

Na konferencji zostały zaprezentowane najnowsze wyniki badań dotyczące poziomu świadomości środowiskowej m.in. wśród studentów białostockiego i słupskiego uniwersytetu, a także kwestie obecności edukacji ekologicznej w procesie kształcenia przyszłych nauczycieli przedmiotów przyrodniczych, również w kwestii przygotowywania ich do rozstrzygania kwestii bioetycznych (interesującą prelekcję na ten temat wygłosiła dr Maria Obrębska z Akademii Podlaskiej w Siedlcach).

 Na zakończenie odbyła się prezentacja wniosków z sekcji tematycznych oraz podjęcie uchwały o przesłaniu do MEN i MŚ stanowiska uczestników konferencji ws. realizacji Strategii edukacji dla zrównoważonego rozwoju w Polsce.

 

Obrady toczyły się sprawnie, a w ich efekcie wysnuto wniosek, iż bezsprzecznie na studiach wyższych na wszystkich kierunkach powinien zostać wprowadzony kierunek związany ze zrównoważonym rozwojem. Ponadto zaakcentowano potrzebę wykorzystywania nowoczesnych technologii informacyjnych w procesie kształcenia przyszłych nauczycieli przedmiotów przyrodniczych.