W sierpniu 2009 roku Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych rozpoczęła realizację programu edukacyjnego ?Sowy Polski? finansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzki Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Głównym celem projektu są działania edukacyjne na temat sów i ich ochrony.
Ekologia, (Oikos- dom, domostwo + logos- nauka), tak często mylona z ochroną środowiska, jest nauką zajmująca się badaniem wzajemnych oddziaływań organizmów oraz ich zależności ze środowiskiem. Edukacja ekologiczna nie może więc być utożsamiana jedynie z nauczaniem o racjonalnym wykorzystywaniu zasobów środowiska, ale powinna kształtować całościowy obraz relacji między człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą.
Poprzez dostarczanie rzetelnej wiedzy oraz ukazanie zależności człowieka od środowiska budujemy świadomość tego, iż człowiek nie zajmuje uprzywilejowanej pozycji w systemie przyrodniczym, ale jako jego równoprawny element powinien być odpowiedzialny za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym oraz robić wszystko, aby tym negatywnym zmianom przeciwdziałać. Aby dorosłe społeczeństwa funkcjonowały w oparciu o takie przekonania niezbędne jest kształtowanie właściwych postaw już od pierwszych lat życia młodego człowieka. Wiek przedszkolny jest okresem wzmożonej aktywności poznawczej oraz szczególnej wrażliwości emocjonalnej, a więc jest to doskonały czas, aby treści edukacji ekologicznej włączać w proces uczenia się. Z konieczności realizowania edukacji ekologicznej już na etapie wychowania przedszkolnego doskonale zdaje sobie sprawę również Ministerstwo Edukacji Narodowej i z tego względu Podstawa programowa wychowania przedszkolnego, jako jeden z ważnych obszarów działalności edukacyjnej wymienia „Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt”.
Zgodnie z zapisem rozporządzenia: Dziecko kończące przedszkole i rozpoczynające naukę w szkole podstawowej:
1. wymienia rośliny i zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych;
2. wie, jakie warunki są potrzebne do rozwoju zwierząt i wzrostu roślin;
3. potrafi wymienić zmiany zachodzące w życiu roślin i zwierząt w kolejnych porach roku; wie, w jaki sposób człowiek może je chronić i pomóc im.
Podstawa programowa stanowi jedynie trzon do prowadzenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych w przedszkolu. To nauczyciel podejmuje decyzję o tym, jakie treści z zakresu edukacji ekologicznej, w jakich ilościach oraz w jakiej formie dzieci będą miały okazje poznawać. Wiedza przyrodnicza często nie jest najmocniejszą stroną nauczycieli wychowania przedszkolnego. W czasie studiów pedagogicznych zajęcia z tego zakresu ograniczają się najczęściej do semestralnego kursu.
Niejednokrotnie nauczyciele nie czują się wystarczająco pewnie aby wprowadzać dodatkowe treści z zakresu edukacji ekologicznej. Swoją wiedzę mogą uzupełniać poprzez uczestniczenie w szkoleniach, warsztatach oraz innych formach doskonalenia, lub zapraszając do placówek specjalistów z danych dziedzin. Jednak propozycji z edukacji ekologicznej, adresowanych do etapu kształcenia przedszkolnego wciąż jest jeszcze niewiele, a koszty uczestnictwa często zniechęcają nauczycieli. Niezwykle cenne stają się inicjatywy, w których udział jest bezpłatny, a proponowane treści są ciekawe i przedstawione w atrakcyjny sposób.
Wyjątkowo wiele projektów adresowanych właśnie do etapu wychowania przedszkolnego, realizuje Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych z Krakowa. Od wielu lat Fundacja zajmuje się wspieraniem działań sprzyjających poprawie stanu środowiska naturalnego. Jednym z przedsięwzięć realizowanych w tym roku jest ogólnopolski projekt edukacyjny „Sowy Polski”. Dzięki środkom pozyskanym z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie udział placówek w projekcie jest bezpłatny.
Autorzy projektu połączyli wiedzę specjalistyczną na temat biologii i ekologii sów z ciekawymi metodami i technikami nauczania, doskonale sprawdzającymi się w pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym. W ramach projektu na terenie całego kraju odbywają się warsztaty dla nauczycieli oraz dzieci i młodzieży. Najważniejszymi zagadnieniami poruszanymi w trakcie spotkań z dziećmi, są te związane z pożyteczną rolą sów w środowisku, zagrożeniami, na jakie są narażone, a także możliwościami ich ochrony. Warsztaty dla nauczycieli są okazją do zdobycia wiedzy z zakresu biologii i ekologii krajowych gatunków sów, a także możliwością do zapoznania się z pakietem edukacyjnym wydanym w ramach projektu.
Pakiet edukacyjny „Sowy polski”, to profesjonalnie wykonana pomoc metodyczna i dydaktyczna, która zawiera plansze i gry edukacyjne oraz plakaty i zdjęcia. Jednak podstawową pomoc nauczyciela stanowi zestaw scenariuszy zajęć i arkuszy pracy ucznia, w oparciu o które nauczyciel może przeprowadzić zajęcia bez szukania informacji w innych źródłach. Scenariusze zajęć są pomocą kompletną dzięki rzetelnie przygotowanym arkuszom pracy ucznia zawierającym wszystkie niezbędne do przeprowadzenia zajęć materiały oraz niezmiernie cenne wprowadzenie do lekcji, czyli przystępnie przedstawione treści merytoryczne. Jeżeli jednak nauczyciel chciałby poszerzyć swoją wiedzę z danego tematu lub uzupełnić zajęcia o dodatkowe treści, na końcu każdego scenariusza znajdzie wykaz wybranych pozycji z literatury. Ważnym elementem projektu jest ogólnopolski konkurs „Sowi las”. Zadaniem przedszkoli jest zorganizowanie w placówce akcji edukacyjnej, której głównym motywem będzie właśnie „Sowi las”. Projekty zostaną ocenione na podstawie sprawozdań z przeprowadzonych akcji, a najlepsze z nich uhonorowane cennymi nagrodami.
Wszystkie wiadomości o projekcie można znaleźć na stronie internetowej www.sowy.eco.pl, natomiast informacje o pozostałych projektach realizowanych przez Fundację Wpierania Inicjatyw Ekologicznych na www.fwie.eco.pl.
Autorka: Małgorzata Lotkowska
Sowa uszatka. / Fot. Romuald Mikusek, www.sowy.eco.pl
Włochatki. / Fot. Romuald Mikusek, www.sowy.eco.pl
Uszatka. / Fot. Romuald Mikusek, www.sowy.eco.pl
