Dynia to nie tylko wspaniały przysmak jesieni, ale także bardzo dobra roślina lecznicza.
Jeśli nauczymy się ją smakowicie przyrządzać w kuchni przyniesie nam nieocenione korzyści, ponieważ ma naprawdę sporo wartości odżywczych. Przy tym jest tak uniwersalna, że można z niej komponować dania zarówno na słodko, jak i na słono, łagodne lub pikantne. Warto wykorzystywać w naszym menu nie tylko miąższ, ale i wartościowe pestki.
Ale zacznijmy od miąższu.
100g miąższu dyni zawiera tylko 32 kcal a mimo to jest niezwykle odżywczy. W swoim składzie zawiera karoten, dzięki któremu zawdzięcza swój pomarańczowy kuszący kolor, a przy tym korzystnie wpływa na zdrowy koloryt naszej skóry. Właśnie dzięki zawartości karotenu często jest porównywana z marchewką.
Plusem dyni jest to, że w przeciwieństwie do marchwi nie kumuluje szkodliwych pozostałości nawozów sztucznych (takich jak azotany) czy metali ciężkich (m.in. ołów), idealnie więc nadaje się jako produkt na pierwsze zupki i deserki dla niemowląt. 
Betakaroten doskonale pobudza odporność organizmu i jest silnym przeciwutleniaczem, nie ma zatem chyba lepszego owocu na jesienno-zimowy okres.
Miąższ dyni zawiera też wiele cennych witamin takich jak : witamina C, witamina PP, witaminy z grupy B (głównie B1 i B2) oraz jedne z najważniejszych pierwiastków budulcowych jak wapń, żelazo, potas, magnez czy fosfor i miedź. W swoim składzie dynia zawiera również pektyny, które łagodnie oddziaływają na układ pokarmowy i wspomagają trawienie oraz niezbędne kwasy organiczne.
Dynia niezwykle rzadko powoduje alergie jest zatem produktem bezpiecznym dla maluszków.
Z leczniczych właściwości warto powiedzieć o tym, iż od tysięcy lat jest cenionym środkiem wspomagającym leczenie miażdżycy (obniża poziom cholesterolu we krwi), nadciśnienia tętniczego (nie zawiera sodu!), niewydolności nerek, chorób wątroby, otyłości oraz chorób związanych z zaburzeniami przemiany materii.
Pestki dyni
Pestki dyni są doskonałym źródłem witaminy E, która zwana jest witaminą młodości (zbawiennie wpływa na stan skóry). Zawarty w pestkach cynk i selen wspomagają antyrodnikowe działanie zarówno witaminy E, jak i zawartych w pestkach witamin A i C. Te smaczne nasiona zawierają w swoim składzie również związki białkowe, cukry, pektyny, karoten oraz podobnie jak miąższ – wit. PP, wit. z grupy B oraz wymienione już wcześniej pierwiastki (Fe, Ca, Mg, K, P).
Pestki w porównaniu z miąższem są znacznie bardziej kaloryczne, w 100g zawierają 600 kcal i są uważane za źródło tłuszczu. Od lat w wielu krajach cenione są oleje z pestek dyni o lekko orzechowym smaku. Jednak 80% tłuszczów zawartych w nich zawiera bezcenne nienasycone kwasy tłuszczowe, z czego 50-60% to wielokrotnie nienasycone (z rodziny omega), które są niezbędne do syntezy witaminy D, wytwarzania hormonów a przy tym znacząco wpływają na poprawę pracy mózgu i układu nerwowego. Ponadto zapobiegają schorzeniom prostaty, wspomagają leczenie choroby wieńcowej, podobnie jak miąższ obniżają poziom cholesterolu i cukru we krwi oraz działają przeciwpasożytniczo (zwalczanie glist, tasiemców i owsików u dzieci) , moczopędnie i przeciwzapalnie.
Olej z pestek dyni jest przyjemny i łagodny w smaku, ze względu zaś na swoją kompozycję kwasów tłuszczowych – lekkostrawny. Nie nadaje się do smażenia ani gotowania gdyż jest bardzo wrażliwy na wysokie temperatury, doskonale za to sprawdza się w sałatkach czy jako dodatek do skropienia pysznej razowej grzanki.
Pestki dyni są doskonałym źródłem witaminy E, która zwana jest witaminą młodości (zbawiennie wpływa na stan skóry). Zawarty w pestkach cynk i selen wspomagają antyrodnikowe działanie zarówno witaminy E, jak i zawartych w pestkach witamin A i C. Te smaczne nasiona zawierają w swoim składzie również związki białkowe, cukry, pektyny, karoten oraz podobnie jak miąższ – wit. PP, wit. z grupy B oraz wymienione już wcześniej pierwiastki (Fe, Ca, Mg, K, P).
Pestki w porównaniu z miąższem są znacznie bardziej kaloryczne, w 100g zawierają 600 kcal i są uważane za źródło tłuszczu. Od lat w wielu krajach cenione są oleje z pestek dyni o lekko orzechowym smaku. Jednak 80% tłuszczów zawartych w nich zawiera bezcenne nienasycone kwasy tłuszczowe, z czego 50-60% to wielokrotnie nienasycone (z rodziny omega), które są niezbędne do syntezy witaminy D, wytwarzania hormonów a przy tym znacząco wpływają na poprawę pracy mózgu i układu nerwowego. Ponadto zapobiegają schorzeniom prostaty, wspomagają leczenie choroby wieńcowej, podobnie jak miąższ obniżają poziom cholesterolu i cukru we krwi oraz działają przeciwpasożytniczo (zwalczanie glist, tasiemców i owsików u dzieci) , moczopędnie i przeciwzapalnie.
Olej z pestek dyni jest przyjemny i łagodny w smaku, ze względu zaś na swoją kompozycję kwasów tłuszczowych – lekkostrawny. Nie nadaje się do smażenia ani gotowania gdyż jest bardzo wrażliwy na wysokie temperatury, doskonale za to sprawdza się w sałatkach czy jako dodatek do skropienia pysznej razowej grzanki.
Zakup i przechowanie
Po otwarciu butelkę z olejem należy przechowywać w lodówce. Chłód i ciemność przedłuży trwałość oleju do około 9 miesięcy, podczas gdy pozostawiony w jasnym i ciepłym pomieszczeniu ma ważność tylko przez 3 miesiące.
Podczas zakupów zwróćmy uwagę, aby dynia miała ładny i żywy pomarańczowy kolor (chyba, że kupujemy gatunki o innej barwie). Nie powinna być ani niedojrzała, ponieważ nie ma wtedy zbyt wielu wartości odżywczych, charakterystycznego aromatu czy smaku, ani też nie powinna być przejrzała, gdyż staje się wówczas włóknista. Najważniejszym wskaźnikiem dojrzałości jest jednak pozostałość łodygi (tzw. ogonek), która powinna być zdrewniała i podobna do korka. Skórka powinna być matowa ale gładka, bez plam i uszkodzeń. Skórka dyni piżmowej powinna być z lekkim woskowym nalotem. Nie wybierajmy też zbyt dużych przerośniętych okazów.
Dynia najlepiej przechowuje się w całości w suchym i chłodnym, ale przewiewnym miejscu. Może wówczas spokojnie przezimować nie tracąc swoich właściwości. Jeśli jednak nie mamy takiej możliwości dobrym sposobem będzie pokroić dynię w kostkę i zamrozić. A gdy ktoś dysponuje odpowiednią ilością czasu może również przygotować aromatyczne dżemy, konfitury dyniowe czy dynię w syropie.
Nie przechowujmy pokrojonej dyni zbyt długo w lodówce gdyż łatwo w ten sposób traci swój aromat. Najbezpieczniejszy czas to 24 godziny.
Warto w tym bogatym okresie jesiennym wykorzystywać dynię na wiele sposobów. Wszystkie jadalne gatunki doskonale harmonizują się smakowo z innymi warzywami czy owocami a także z kaszami, ryżem czy makaronem. Przyprawiać możemy ją czosnkiem, świeżymi i suszonymi ziołami, tradycyjnymi przyprawami korzennymi (imbir, pieprz cayenne, cynamon, goździki) czy cytrusami.
Odmiany
Surowa dynia jest dobrym dodatkiem do sałatek warzywnych i owocowych, gotowana i przetarta może z powodzeniem zastąpić ziemniaczane puree.
Odmiany dyni:
– Piżmowa – miąższ w kolorze łososiowym, jędrny, pachnący, słodkawy. Świetna do potraw 
słodko-kwaśnych oraz deserów. Można też nadziewać farszem.
– Hokkaido – o cienkiej i delikatnej skórce, którą można jeść. Dobry zamiennik dla ziemniaków ze względu na dużą zawartość skrobi. Bardzo aromatyczna i szybko się gotuje, ale można ją też śmiało grillować.
– Acorn – skórka może mieć wiele odcieni w zależności od odmiany – od barwy ciemnozielonej, przez pomarańczową aż do zielonej w białe cętki. Miąższ ma lekko orzechowy posmak. Dynie acorn są zwykle małych rozmiarów dzięki czemu doskonale nadają się faszerowania i pieczenia.
– Makaronowa – swoją nazwę zawdzięcza temu jak wygląda miąższ po obróbce termicznej: dynię gotuje się lub piecze po przekrojeniu na połówki, zaś rozpadający się miąższ tworzy włókniste pasemka. Można ją wykorzystać jako zamiennik spaghetti spaghetti dowolnym sosem.
– Figolistna – wyjątkowo jadalne są zarówno owoce dojrzałe i niedojrzałe. Niedojrzałą należy udusić lub ugotować. Dojrzała zaś można zjeść na surowo np. jako deser po obtoczeniu w cukrze pudrze i cynamonie. Jest też doskonała do przygotowania konfitur i kompotów.
– Baby Boo i Mesa Queen – to minidynie uprawiane głównie jako dynie ozdobne, ale nie znaczy to, że nie są jadalne. Przeciwnie, ich biało-kremowy miąższ ma orzechowy posmak. Nadają się do faszerowania oraz na desery.
zapraszamy do działu `przepisy` a tam miedzy innymi kulinarno-dyniowe pomysły
Monika Skowron, dietetyk dyplomowany. Wegetarianka od ponad 16 lat, od prawie roku weganka. Prywatnie mama 2-letniego weganina. Zafascynowana kulturą Dalekiego Wschodu. Propagatorka zdrowego i aktywnego stylu życia.
